1) Baal HaSulam, Panim Meirot uMasbirot Kitabına Giriş, 3
Kıskançlık ateşinin doğası tüm zamanları ve tüm realiteyi kapsayarak genel olmaktır. Bunun nedeni, kıskançlık hareketidir: eğer kişi bir şeyi arkadaşında görmezse ona karşı arzusu hiçbir şekilde uyanmaz.
Eksiklik hissinin kişi bir şeye sahip olmadığı için değil arkadaşı sahip olduğu için çıktığını görürsünüz, ki onlar nesiller boyunca Âdem ve Havva’nın çocuklarının tamamıdır. Dolayısıyla, bu güç sınırsızdır ve bu yüzden yüce ve coşkun rolü için uygundur.
2) Baal HaSulam, Zohar Kitabına Giriş, Madde 38
Başkalarını hissetmekten yoksun olan hayvansal seviyedeki alma arzusunun, sadece tek başına o varlığa yerleştirildiği ölçüye kadar ihtiyaç ve arzuları ortaya çıkarabilir. Ancak başkalarını da hissedebilen insan; başkalarının sahip olduğu her şeye de ihtiyaç duyar ve bu nedenle başkalarının sahip olduğu her şeyi edinmek için kıskançlıkla dolar. Yüze sahip olduğunda iki yüz ister ve böylece ihtiyaçları tüm dünyadaki her şeyi bir çırpıda silip süpürmeyi isteyecek kadar sonsuza dek çoğalır.
3) Rabaş Makale 21, Mantık Ötesine Dair (1986)
Kişinin ebeveynlerinden miras aldığı niteliklere ve toplumdan elde ettiği yeni niteliklere sahip olduğu ortaya çıkıyor. Ve bu ancak toplumla bağ kurarak ve dostlarının ondan daha iyi niteliklere sahip olduğunu gördüğünde, onlara karşı hissettiği kıskançlıkla gelir. Bu durum, sahip olmadığı ve kıskandığı iyi nitelikleri edinmesi için onu motive eder.
Dolayısıyla, kişi topluma imrenerek ve onların kendisinden daha yüksek bir derecede olduklarını görerek benimsediği yeni nitelikler edinir. O anda bir topluma sahip olmadığı zamanlardan daha yüce olabilmesinin sebebi budur, zira toplum aracılığıyla yeni güçler edinmiştir.
4) Rabaş Makale 21, Mantık Ötesine Dair (1986)
Atalarımızın şöyle söylemesinin anlamı budur, “Karşılıklı kıskançlık, ilmi yükseltir.” Diğer bir deyişle, dostlar toplumu hem düşüncede hem de eylemde yüksek bir seviyede gördüklerinde, her birinin, kendi bedeninin nitelikleri aracılığıyla, sahip olduğu seviyeden daha yüksek bir seviyeye yükselmek zorunda kalması doğaldır.
5) Rabaş Makale 21, Mantık Ötesine Dair (1986)
Kişi dostlarına baktığında, mantık dahilinde, hepsinin Yaradan için çalıştığını görür ve o zaman kendi bedeni de bu çalışmaya izin verir.
Bedenin kişiyi ihsan etmek için yönlendirmek istemesinin sebebi, daha önce belirttiğimiz gibi, aşağıda olmaya tahammülsüz olmasıdır. Gururdan dolayı kişi dostunun ondan daha yüce olduğu bir durumu kabullenmeye isteksizdir. Bu nedenle, dostlarının ondan daha yüksek seviyede olduğunu gördüğünde, bu onun her koşulda yükselmesine sebep olur.
6) Baal HaSulam, Şamati 99 – O Günahkâr Veya Hak’tan Yana Olan Demedi
Eğer kişinin maneviyat için hiçbir arzusu ve tutkusu yoksa, eğer maneviyat için arzusu olan insanların arasındaysa ve bu insanları seviyorsa, kendinde güçlükleri yenecek güç, istek ve arzular olmasa dahi, o da onlara hâkim olan gücü, onların arzularını ve heveslerini alır. Bu insanlara atfettiği yüceliğe ve önemliliğe göre yeni güçler alacaktır.
7) Maor VaŞemeş, Paraşat Yitro
Kişi arkadaşının Yaradan’a ondan daha çok hizmet ettiğini tasvir etmeli ve “yazarlar kıskançlığı bilgeliği artıracaktır.” Bununla, Yaradan’ın çalışmasında giderek daha güçlü hale gelecektir. “Çoşku” kelimesi ile, “Her biri arkadaşının gölgesinde yakılır” deyiminin anlamı budur. Arkadaşının gölgesinin ondan daha büyük olduğunu görerek, içinde bir ateş yanacak ve ruhu Yaradan çalışmasına doğru daha da tutuşacak ve Tanrısallığa daha çok erişecektir.
8) Maor VaShemesh, “Şarkıların Şarkısının İması”
Yaradan çalışmasının kalbi ve kökü dost sevgisidir. Bu yolla, kişi gerçek Yaradan çalışmasına ulaşabilir. Dostlarının Tora ve dua içinde Yaradan’a hizmet etme peşinde koşup, özlem duyduğunu gördüğü zaman, bu kişinin kalbini heyecanla doldurur; dostlarının tüm eylemleri, gözüne kendi eylemlerinden daha yüce görünür.
9) Baal HaSulam, Şamati 9- Manevi Çalışmada Kişinin Aklını Geliştiren Üç Şey Nedir?
Kişi inancı hem kalpte hem akılda, arılık içinde üstlenirse ona güzel bir kadın verilir yani, Kutsal Şehina’nın anlamı kişiye erdemlik ve güzellik olarak görünür ve kişinin aklı gelişir.
Bir başka deyişle, hissettiği haz ve mutluluktan dolayı Kutsal Şehina dış ve iç Kelim’i doldurarak kişinin organlarında ortaya çıkar. Buna “aklın gelişmesi” denir.
Bunu edinmek kıskançlık, arzu ve gururla olur ki bunlar kişiyi bu dünyanın dışına çıkartır. Kıskançlık, Kutsal Şehina’da kıskançlık sayesinde demektir yani, “Ev sahiplerinin Kralının çabası” sözlerindeki gayret olarak addedilir. Gurur, kişinin cennetin şanını yükseltmek istemesidir ve arzu da şu yolla, “Alçakgönüllülerin arzusunu duydunuz” ile edinilir.
10) Rabaş, Makale 4, Çalışmada, Erdemlinin Nesilleri İyi İşlerdir, Nedir (1990)
“Kıskançlık”, “ihtiras” ve “şeref” olarak adlandırılan bu ıslahlar, insanı bu dünyadan çıkarır (Avot, Bölüm 4:28). O şöyle söyler, kıskançlık ve saygınlık sayesinde, ihtiras eğilimlerini bitkisel dereceye değiştirmenin mümkün olduğunu ve burada başkalarının iyiliği için Lo Lishma amacı ile çalışmaya başladığını söylüyor. Aynı şekilde, kıskançlık yoluyla, bilgelerimizin dediği gibi bilgi seviyesine geçebilir, “Yazarlar, kıskançlığı bilgiyi artırır.” Ve benzer şekilde, Lo Lishma aracılığıyla onlar da hayvansal seviyeden konuşan seviyesine geçebilir. Yine de, Lo Lishma kişi girdiği dereceye kadar gerçek bir eğilime sahip değilse bu nasıl yardımcı olur? Bilgelerimiz bunun hakkında Tora ile ilgili olarak, “İçindeki ışık onu yeniden şekillendirir” dediler. Lo Lishma aracılığıyla Lishma’ya [Onun hatırı için] geldiğimiz ortaya çıkar. Bu yüzden, “Lo Lishma’dan Lishma’ya geldiğimiz için kişi her zaman Lo Lishma’yı öğrenmeli” dediler.
11) Rabaş, Makale 21, Mantık Ötesine Dair (1986)
Kötü eğilim gelip kişiye dostlarının değersizliğini gösterdiğinde, kişi, mantık ötesi gitmelidir. Fakat mantık dahilinde, dostlarının ondan daha yüksek derecede olduğunu görebilirse bu kesinlikle daha iyi ve başarılı olur. Bununla Kabalist Elimeleh’in bizim için yazdığı şu duayı anlayabiliriz, “Bırak kalbimiz dostların yanlışlarını değil, erdemlerini görsün.”
12) Rabaş, Makale 21, Mantık Ötesine Dair (1986)
Kişi başkalarından daha kötü olduğunu hissetmelidir çünkü bu gerçekten de doğrudur. Ve ayrıca atalarımızın şu sözlerini iyi anlamalıyız, “Zıtların kıskançlığı, bilgeliği arttırır.” Bu kesinlikle mantık dahilindedir. Fakat mantık ötesinde, dostun erdemi, dostunu kıskandığını söylemeye yetecek kadar açık değildir ki böylece kıskançlık nedeniyle dostu onu zorladığı için onun çalışmasına ve çaba göstermesine sebep olsun.
13) Rabaş Not 140 Kıskançlık ve Hırs Arasındaki Fark
Resheet Hohma kitabının yazarı (“Alçakgönüllülük Kapısı” nda Bölüm 7) bir alegori getiriyor: Açgözlü biri (gördüğü her şeye imrenen) ve kıskanç biri (her zaman başkalarının sahip olduğunu kıskanan, ihtiyacı olmasa bile neden diğerleri sahip diye) hakkında bir hikâye vardır.
Birlikte yürüyorlardı. Kral, yolda onlarla karşılaştı ve onlara dedi ki, “Biriniz benden bir şey isteyecek ve ben ona vereceğim ama sonra diğerine, ilkine verdiğimin iki katını vereceğim.” Açgözlü olan her ikisini de istedi, bu yüzden ilk isteyen olmak istemedi. Diğeri de ilk isteyen olmak istemedi çünkü diğeri, kendisine verilenin iki katını alırsa onu kıskanacaktı.
Sonunda açgözlü, kıskancı ilk isteyen olmaya ikna etti. Kıskanç olan ne yaptı? Kendi gözlerinden birinin çıkarılmasını, böylece diğerinin iki kat daha fazla almasını ve onun her iki gözünün de çıkarılmasını istedi.
Kıskançlık ve hırs arasındaki fark budur.
14) Baal HaSulam, Özgürlük
Kendisine kasabasında yaşamayı teklif eden ve bunun için ona milyonlarca altın veren bir kişiye cevap veren Rabbi Yosi Ben Kisma (Avot, Bölüm 6): “Bana tüm altınları, gümüşleri ve mücevherleri versen bile dünyada sadece Tora’nın yerinde yaşayacağım.” Bu sözler basit aklımıza göre akıl almaz görünüyor, çünkü kendisi kimseden öğrenmesi gerekmeyen büyük bir bilge iken, Tora’nın öğrencilerinin olmadığı bir yerde yaşamak gibi küçük bir şey için milyonlarca altını nasıl bırakabilirdi? Gerçekten de bu bir gizemdir.
Fakat gördüğümüz gibi, bu basit bir şeydir ve her birimiz tarafından uyulması gerekir. Herkesin kendine ait bir kaynağı olmasına rağmen, kuvvetler ancak içinde bulunduğu çevrede açıkça ortaya çıkar. Bu, toprağa ekilen buğdayın, kuvvetleri ancak toprak, yağmur ve güneş ışığı olan çevresi aracılığıyla görünür hale gelmesine benzer.
Dolayısıyla, Kabalist Yosi Kisma seçtiği iyi çevreyi bırakıp manevi çalışmanın (Işığın) olmadığı zararlı bir çevreye düşerse sadece önceden sahip olduğu mefhumların tehlikeye atılmış olmakla kalmayacağını, kaynağında sahip olduğu ve henüz harekette ortaya çıkarmadığı tüm gizli güçlerin de saklı kalacağının doğru varsayımında bulundu. Bunun sebebi, bu güçlerin onları aktive edecek doğru çevreye maruz kalmayacakları olmasıdır.
Ve yukarıda açıklığa kavuşturduğumuz gibi, kişinin kendi üzerindeki hâkimiyeti sadece çevre seçimi konusunda ölçülür ve bunun için ya ödül ya ceza alır. Bu yüzden kişi Kabalist Yosi Ben Kisma’ya iyiyi seçip kötüyü reddettiği ve maddesel ve fiziksel şeyler tarafından baştan çıkarılmadığı için şaşırmamalı. Tıpkı şu sonuca vardığı gibi: “Kişi öldüğünde kendisiyle birlikte ne gümüş ne altın ne de mücevherleri götürür, sadece manevi edinim (Işık) ve ıslahını alır.”
Ve böylece bilgelerimiz uyardı, “Kendinize bir Kabalist edinin ve bir dost satın alın.” Ve elbette ki daha önce de bahsettiğimiz gibi kitapların seçimi var, çünkü sadece bunda kişi çevre seçiminde paylanır ya da övülür.