Not 543
Ocak 1978
Zohar’da (Sulam [Zohar üzerine Merdiven yorumu] Madde 261) şöyle yazılmıştır: “Rabbi Şimon dedi ki, ‘Koh [Böylece] Yakup’un evine diyeceksin,’ derken, yargı tarafındandır. ‘Ve İsrail oğullarına söyle,’ denildiği gibi, ‘Ve O size O’nun antlaşmasını söyledi. ‘Bugün Tanrınız Efendinize’, ‘İsrail oğullarına’, merhamet tarafından gelen erkeklere söyledim’ diye yazılmıştır.”
“Söylemenin” İsrail için merhamet anlamına geldiği, yani merhamet tarafından gelen erkekler anlamına geldiği açıklanmıştır. RAŞİ, “Yakup’un evinin” kadınlar olduğunu söyler. “Onlara yumuşak sözlerle konuşun ve İsrail oğullarına cezalar ve hassasiyetlerden bahsedin, yani erkeklere tendon gibi sert sözler söyleyin” (Mechilta).
Böylece Zohar bunun tam tersini yani kadınlara yargılama niteliğini, erkeklere ise merhamet niteliğini ima eder. Ancak burada kadınlar için yumuşak, erkekler için ise tendon kadar sert olduğundan bahsedilir.
Zohar’da (Sulam’da Madde 269) şöyle der: “Onlara şöyle dedi: ‘Herhangi bir kişi başka bir kişiyle kendi tarzına göre konuşmalıdır: bir kadınla kendi tarzına göre, bir erkekle kendi tarzına göre ve güçlü bir adamla kendi tarzına göre. Oğlum Rabbi Hiya’ya dedim ki, ‘Yazıldığı üzere, ‘Yakup evine böyle diyeceksin, İsrail oğullarına da böyle söyleyeceksin’.”
Maimonides’in Hilchot Teshuva’nın sonunda yazdığına göre, “Bu nedenle, çocuklara, kadınlara ve eğitimsiz insanlara öğretirken, onlara korkudan ve ödül almak için çalışmaları öğretilir. Bilgi edinene ve çok bilgelik kazanana kadar, bu sır onlara azar azar anlatılır ve O’na ulaşana, O’nu tanıyana ve O’na sevgiyle hizmet edene kadar bu konuya kolaylıkla alıştırılırlar.”
Bu nedenle, “Böyle söyleyeceksin” ifadesinin Lo Lişma [O’nun rızası için değil] olan yumuşak sözler olduğu sonucu çıkar, yani kendini sevmek uğruna, “yargı niteliği” olarak adlandırılan alma arzusu uğruna, çünkü bu Kli [kap] üzerinde onları kullanmanın yasak olduğuna dair bir Tzimtzum [kısıtlama] vardır. Dolayısıyla, bu bir yandan yumuşaktır, çünkü kadınlar sadece alma kaplarını ilgilendiren şeyleri anlayan kişilerdir, buna “dişi” yani alma Kli’si denir, erkekler ise ihsan etme konusunu, ıslahın kalbinin form eşitliği olduğunu anlayabilen kişilerdir, bilgelerimiz buna “O’nun niteliklerine tutunun, O nasıl merhametliyse siz de öyle merhametlisiniz” derler. Bu, “yargı niteliği” olarak adlandırılan alma kaplarının zıddıdır ve buna “tendonlar kadar sert” denir çünkü bedenin bu ihsan etme çalışmasını kabul etmesi zordur.
Böylece, bir yandan, buna “merhametli” denir çünkü bu ihsan etmektir. Yine de, beden için tendonlar kadar zordur ve beden Yaradan’ın çalışmasında bu yolu, ihsan etmek için olan hakikat yolunu kabul etmez.
Bununla gerçeğin düzenini neden değiştirmemiz gerektiğini anlayabiliriz, çünkü Zohar’da yazıldığı gibi, her biriyle kendi anlayışına göre konuşmalıyız ki bu amaç sayesinde Tora ve Mitzvot’u [emirleri] üstlenmesinin kendisi için değerli olacağını anlayabilsin. Bu nedenle, doğal olarak her biriyle konuşmamızı onun anlayışına göre değiştirmeliyiz.
Zohar, Yitro’da (Sulam’da 279. madde) şöyle yazar: “’Mısırlılara ne yaptığımı ve sizi kartalların kanatları üzerinde nasıl merhametle taşıdığımı kendiniz gördünüz. Kartalların kanatları nedir? Rabbi Yehuda, ‘Merhametle’ der. Rabbi Şimon, ‘Kartalın gökyüzündeki yolu’ der. ‘Gökyüzünde’ ne demek? Merhametle demek. Oğullarına merhamet eden ve diğerlerini yargılayan bir kartal gibi, Yaradan da İsrail’e merhamet eder ve puta tapan ulusları yargılar.”
Neden dünya uluslarına karşı yargı niteliğiyle hareket etmemiz gerektiğini, neden onlara karşı da merhamet niteliğiyle hareket edemeyeceğimizi sormalıyız. Bu konuda bir önyargı mı var?
Bunun aynı kişiden bahsettiğini söylemeliyiz, küçük bir dünya olarak kabul edilen insan, “Oğlum, ilk doğanım, İsrail” olarak adlandırılan bir oğuldan ve aynı zamanda dünya uluslarının niteliğinden oluşur. Başka bir deyişle, insanın alma kaplarına “dünya ulusları”, ihsan etme kaplarına ise “Yaradan’ın oğlu” denir.
Genellikle, alma son derece önemlidir ve ihsan etme küçümsenir.
“Seni kartalların kanatları üzerinde taşıdım”ın anlamı budur, yani Yaradan oğlunu, ihsan etme Kli’sini [kabını] kaldırır ve onu kişi için önemli hale getirir. Doğal olarak, düşecektir, yani alma kapları kişi için düşük öneme sahip olacaktır. Buna “dünya ulusları için bir yargı” denir. Bu “Tora’nın alınması için hazırlık” olarak adlandırılır.
Çünkü Tora sadece onun üzerinde kendilerini yani kendi benliklerini ölüme terk edenlerde vardır, bu da ihsan etmek için olmadıkça onları beslemeyerek alma kaplarını ölüme terk etmeleri gerektiği anlamına gelir. Doğal olarak düşer ve ölü olarak kabul edilir, ihsan etme niteliği ise canlı olarak kabul edilir.