Purim Işığı
1) Rabaş, Makale 21, Çalışmada, Purim’den Önce Zahor (Hatırla) Bölümünü Okumanın Anlamı Nedir (1991)
Purim günlerinde var olan bu ışığın, daha önce değil ama, yalnız ıslahın sonunda parlayabilir. Bu, alma kabı içinde kıyafetlenen Hohma’nın ışığıdır; bunun anlamı şudur, orada var olan haz ve keyfi almak ister ki bu da yaratılışın amacıdır. Yaratılışın amacı olan bu ışığa Hohma ışığı denir, kıyafetlenmeden parlayamaz ve Ohr Hassadim denen, yaratılışın ıslahının kıyafetini giyinir. Son ıslahtan önce, Hohma’nın bu ışığına Hohma’nın Gadlut’u denir ve Hassadim ışığı ile birlikte parlayamaz.
O zaman, oruçlar ve yakarışlar nedeniyle bir mucize olur, bu Ohr Hassadim’ı uzatır ve böylece Ohr Hohma, Ohr Hassadim’i giyinir ve bu orada bir mucize oldu diye düşünülür zira doğal olarak bu ışık yalnız ıslahın sonunda parlar ve buna “gelecekte” denir. Mucize onun son ıslahtan önce parlamasıdır. Bu nedenle bilgelerimiz şöyle demişler, “Ester parşömeninde yazılanlar hariç, tüm durumlar iptal olacaktır,” çünkü Purim’in ışığı gelecekte parlayacaktır.
2) Rabaş, Makale 21, Çalışmada, Purim’den Önce Zahor (Hatırla) Bölümünü Okumanın Anlamı Nedir (1991)
Purim’e hazırlık, […] genç yaşlı, bebek kadın tüm Yahudileri bir günde yok etmek, öldürmek ve yok etmek isteyen Haman’ın kötülüğünü hissetmektir.
Bu nedenle, kişi kalbindeki Haman’a, onun Keduşa [kutsallık] ile ilgili herhangi bir şeyi, yani Keduşa olarak kabul edilen herhangi bir şeyi nasıl yok etmek istediğine dikkat etmelidir. Konu ne ölçüde ne olursa olsun, çok küçük de olsa onu yok etmek ister. Kişi, Yahudilerin hepsini yok etmek isteyen Haman’ın kötülük hissini yenecek güce sahip olmadığı için üzüntü duyar.
Bunu şöyle yorumlamalıyız; Bu, “Bütün Yahudiler”, onun yok etmek istediği “Yaradan adına” ile herhangi bir ilişkisi olan şey anlamına gelir. Buna Kli ve eksiklik olan “kötülüğün farkına varılması,” denir. Daha sonra, Kli’deki eksikliği doldurmaya gelen “ışık” adı verilen dolumu alabiliriz. Böylece daha sonra İsrail, “Yahudiler düşmanlarını yönetsin şeklinde tersine çevrilmek” ile ödüllendirilir ve onlar Tora’yı almakla ödüllendirilir.
Mordehay’ın Yolu
3) Midraş Rabah, Ester, 6:2
“Başkent Şuşan’da Yahudi bir adam vardı.” Benjamili olduğuna göre adı neden “Yahudi”ydi? Çünkü o, Yaradan’ın adını dünyadaki tüm insanların önünde birleştirmiştir. Ve Yaradan’ın adını birleştirdiği için ona Yehudi [Yahudi] – Yehidi [benzersiz] denildi. Bazıları onun kendi neslinde İbrahim’e eşit olduğunu söyler. İbrahim kendini fırına verdiği ve O’nun onu geri getirdiği ve insanlara Yaradan’ın büyüklüğünü gösterdiği gibi, benzer şekilde Mordehay’ın, kendi günlerinde insanlar Yaradan’ın büyüklüğünü kabul ettiler, şöyle yazıldığı gibi, “Ve ülkenin halkları, aralarından birçoğu Yahudi oldu.” Yaradan’ın adını birleştirdi ve kutsallaştırdı; bu nedenle Yehudi [Yahudi] olarak adlandırıldı, yazıldığı gibi, “Yahudi bir adam”, onu Yehudi [Yahudi] olarak değil, Yechidi [benzersiz] olarak telaffuz edin
4) Rabaş, Makale 11, Purim Ve Emir: O Bilmeyene Kadar (1987)
Erdemli Mordehay’ın çalışma yolu, yalnız “ihsan etmek” denen, Yaradan’a ihsan etmektir. Bununla daha sonra bütünlük denen dereceye gelebiliriz, bu dereceye gelince kişi Yaradan’a şöyle diyebilecektir; “Bana haz ve keyif vermeni istiyorum çünkü senin ‘yarattıkların haz ve keyif vermek’ olan arzunu yerine getirmek istiyorum çünkü bunu kendimi sevdiğim için değil ihsan etmek için istediğimi biliyorum.”
Şimdi, ihsan etme hedefi ile Kral’ın armağanının alınması bütünlük içindedir. Şöyle ki alma, Yaradan’a yardımcı olma arzusundan kaynaklandığı için orada utanç yoktur çünkü yaratılış amacının ifşa olmasıyla herkes yaratılış amacının, O’nun yarattıklarına iyilik yapmak olduğunu bilecektir.
Haman’ın Yolu
5) Rabaş, Makale 11, Purim Ve Emir: O Bilmeyene Kadar (1987)
Haman’ın yolu, alma kaplarına yerleştirilen Tzimtzum’un düzeltilmesine bakmak değildir. Aksine şöyle der; “Yaradan dünyayı yarattıklarına iyilik yapmak için yarattığından doğamızda haz ve memnuniyeti almak için bir arzu olduğunu görüyoruz. Eğer kullanmak için değilse Yaradan, o halde neden bu arzuyu yarattı? Bunun yerine içimizde bir arzu ve haz almaya özlem yarattı ve bunu kullanmamamızı ama bununla işkence çekmemizi mi söyledi?”
Öyle anlaşılıyor ki bunun tam tersidir.
6) Rabaş, Makale 11, Purim Ve Emir: O Bilmeyene Kadar (1987)
Haman, alma arzusunu Kral yani Yaradan yarattığı için O’nun, bizlerin almasını ve sevinç duymasını istediğini iddia etti. Ve Kral’ın tüm hizmetkârları diz çöktüler yani Haman’ın görüşüne teslim oldular çünkü Haman, Mordehay’ın kullanmayın dediği bu alma arzusunun, Yaradan onu boşuna yaratmadığı, kullanılması için yarattığı için hatalı olduğunu iddia etti. Ve Mordehay “Hayır” dedi, şöyle yazıldığı gibi “Ve Mordehay diz çökmedi ve boyun eğmedi.” Bu, şu yazılanların anlamıdır “Ve Kral’ın kapısındaki hizmetkârlar, Mordehay’a şöyle dedi; ‘Kral’ın emrine neden karşı geliyorsun?’”
Baal HaSulam bununla ilgili olarak Kral’ın hizmetkârlarının Mordehay’a söylediklerinin şu anlama geldiğini söylemiştir: “Haman bizlere gerçek yol bu olduğu için Mordehay’ın yolundan değil onun yolundan gittiğini söylüyor.” Onların Mordehay’a “Kral’ın yani Yaradan’ın emrine neden karşı geliyorsun?” diye sormalarının anlamı budur çünkü Haman kendisine, Kral’ın yani Kralların Kralının böyle emrettiğini söylemiştir.
Bu demektir ki alma arzusu ve kendine-sevgi için özlem duymak, bütün Kralların Kralı olduğu için yaratılanlarda bu gücü yaratmıştır. Bu nedenle tüm dünya, Haman’ın görüşünü ve düşüncesini destekler.
Mordehay’ın Kaplarında Haman’ın Işıkları
7) Baal HaSulam, Şamati 137- Zelofehad Odun Topluyordu
Mordehay, hayat ağacının niteliğindendi, hiçbir eksiği olmadığı için aşağıya herhangi bir şey uzatmak istemiyordu. Bu nedenle, O, Haman niteliğini arttırmak zorunda kaldı ki, böylece o ışıkları aşağıya uzatsın. Böylece, eksikliğini ifşa ettiğinde, Mordekay onları ihsan etmek için alma formunda alacaktır.
8) Rabaş, Not 913, “O’nun Kanunu, Üzerinde O Düşünür”
Kişi kötülüğünün gerçek yüzünü, yani Haman’ın formunu, göremediği zaman, Yaradan’a onu bu kötülükten kurtarması için dua edemez.
Yalnız, tüm Yahudileri öldürmek vb. isteyen Haman’ın ne kadar büyük olduğunu yani Haman’ın Yahudilikle ilgili her şeyi yok ettiğini, onun Keduşa için hiçbir şey yapmasına izin vermediğini gördüğü zaman, gerçekten içtenlikle dua edebilir ve o zaman “Yaradan ona yardım eder,” sözü gerçek olur. Böylece “oruç tutmak ve yakarmak,” kötü Haman’dan kurtarması için Yaradan’a dua etmek süreklilik kazanır.
9) Rabaş, Not 913, “O’nun Kanunu, Üzerinde O Düşünür”
Yaradan kişiye yardım ettiği zaman, Yaradan Haman’a şöyle sorar, “kralın onurlandırmak istediği adama ne yaptın?” O zaman Haman şöyle düşünür, “Kralın onurlandırmak istediği de kim oluyor, kral neden onu benden daha çok onurlandırılmak istiyor?” Bunun anlamı şudur, tüm kötülükler alma arzusundan uzanıp gelir, bu kişinin içindeki Haman’dır ve Yaradan’ın yarattıklarına iyilik yapmak istediğini, yani tüm hazların alma arzusuna ait olduğunu ileri sürer.
Ancak Yaradan şöyle demiştir, “Yahudi Mordehay, şöyle yap.” Eğer iyi eğilimi çağırıyorsa “Yahudi Mordehay” bir şey istiyor musun diye seslenir, o, tüm istediğinin yalnız Yaradan’a memnuniyet vermek olduğunu, başka bir şey istemediği cevabını verir. Bu nedenle, O gerçeklikte var olan tüm hazları isteyen da Haman’a sorar ve o zaman Yaradan tüm hazları, Mordehay’a, yani Yaradan’a memnuniyet ihsan etmek için alacak olan kişiye vereceğini söyler.
Bu, Baal HaSulam’ın dediği gibidir, “Mordehay’ın kabı içinde Haman’ın ışıkları.” Bu, tüm hazların sadece Yaradan’ın rızası için alınması gerektiği anlamına gelir.
10) Rabaş, Makale 14, Mısırlılardan Kelim Ödünç Alma İhtiyacı Nedir (1986)
Bu, Baal HaSulam’ın, Haman ve Mordehay’la ilgili olarak yaptığı yoruma benzer. Ahasuerus’un, Mordehay’ı yüceltmek istediğini gördüğümüzü söyler, yazıldığı gibi (Esther 6:3), ‘Ve kral şöyle dedi: ‘Bunun için Mordehay’a nasıl bir onur ve itibar verildi?… ve Kral ona, ‘Kral’ın onurlandırmak istediği adam için ne yapılmalıdır?’ dedi … Haman, Kral’a … ‘kraliyet kıyafetlerini getirmelerine izin verin’ dedi.’
Buna göre, şöyle sordu, ‘Nasıl böyle bir şey olabilir? Kral, Mordehay’ı onurlandırmak isterse, Haman’a ‘Kral’ın onurlandırmak istediği adam için ne yapılmalıdır?’ diye sorar. O, aşağıdakine bolluğu vermeyi işaret ettiği şeklinde cevap verir. Yaradan erdemliye, erdemli olan Mordehay’a, kesinlikle onur ve büyüklük vermek ister. Ama erdemliye, ‘Sana ne vermemi istersin?’ diye sorsaydı, erdemli hiçbir şey almak istemediğini, tam tersine bütün istediğinin, Kral’a ihsan etmek olduğunu söylerdi.
Bu yüzden, almanın iyi olduğunu düşünen, içindeki Haman’a sormak zorunda kaldı ve sonra dedi ki, ‘Öyleyse Yahudi Mordehay için yap’. Yani, onur ve büyüklüğü, ‘almak için almak’ denen, Haman’ın Kelim’inde almayacak, ihsan etmek için alacaktır.
11) Baal HaSulam, Şamati 37- Purim Üzerine Bir Makale
Haman ile Mordehay arasındaki anlaşmazlık şudur. Mordeyah’ın iddiası, Yaradan’ın Hohma’ın hâkimiyetini ifşa etmesinin nedeni, onların Hohma edinmeleri için değil ama Hasadim’i daha iyi edinebilmeleri için olduğu yolundaydı. Bunun anlamı, onların artık Hasadim’e gönüllü olduklarını göstermek için bir alanları olmasıdır. Yani şimdi Hohma’yı almak için bir alanları vardır, çünkü artık solun hâkimiyet zamanıdır. Hohma parlamaktadır ama onlar yine de Hasadim’i seçerler. Bu nedenle şimdi onlar Hasadim’i seçerek, sağın sol üzerine hâkimiyetini gösterirler.
[…] Haman bunun tam tersini iddia etti; Yaradan’ın şimdi ifşa ettiği sol çizgi, Hohma, Hohma’nın kullanılması içindir dedi. Aksi takdirde bu Yaradan’ın gereksiz bir şey yaptığı anlamına gelecektir dedi, yani O bir şey yapmıştır ve bundan zevk alacak kimse yok demektir dedi. Bu nedenle bizler Mordehay’ın ne söylediğini dikkate almamalı ve onun (Haman’ın) sesini dinlemeliyiz dedi ve şimdi ortaya çıkan bu Hohma’ın ifşasını kullanmalıdır dedi.
12) Baal HaSulam, Şamati 229- Haman Taşim
Haman Taşim (Haman kurabiyesi) yemeye ilişkin olarak, o şöyle dedi: “adam Purim´de, lanetli Haman ile mübarek Mordehay´ı ayırt edemeyecek kadar çok sarhoş olmalıdır” dedi ve Haman Taşim’leri yedik. Böylece Haman´ın bize içselliği olmayan kaplardan başka bir şey vermediğini hatırlarız. Bunun anlamı, kişinin Haman´dan “içsellik” diye adlandırılan Işıkları değil, sadece Kelimleri alabileceğidir. Bu böyledir, çünkü en büyük Kelim (alma kapları) Haman´ın elindedir ve biz bunları ondan almak zorundayızdır.
Fakat Haman´ın Kelim’i ile Işığı çekmek imkânsızdır. Bu sadece ihsan etme kapları olan Mordehay´ın Kelim’iyle gerçekleşir. Ancak alma Kapları kısıtlanmıştır. Ve bu, şu ayetle açıklanmıştır, “Şimdi Haman kalbinden şöyle dedi: “Kral benden başka kimi onurlandırmayı isteyecek ki?
Buna “gerçek alma arzusu” denir. Bu nedenle o, “Kralın giydiği kraliyet elbiselerini ve Kralın sürdüğü atı getirsinler,” dedi.
Bilmeyene Kadar
13) Rabaş, Not 910, ‘O Bilmeyene Dek’
‘O bilmeyene dek’: Burada üç anlayış vardır:
Lanetlenmiş ve kutsanmış arasındaki ayrımı bilmemek yani alma arzusuna Haman ihsan etme arzusuna ‘erdemli Mordehay’ dendiğini bilmemek. Aksine kişi almak için çalıştığında bile bunu erdemli olmak olarak kabul eder.
Kişinin içinde almanın Haman, ihsan etmenin ‘erdemli’ olarak adlandırıldığının bilinmemesinin farkındalığı
‘Çok’ denen son ıslahta SAM kutsal bir melek olduğunda yani alma ihsan etme ile düzeltildiğinde alma ve ihsan etme arasında bir ayrım olmayacaktır, zira bütün alma ihsan etme amacında kabul edilir. ‘Kişi sarhoş olmalıdır’ ifadesinin anlamı budur, zira son ıslahla ilgili olduğu için Purim dışındaki tüm özel durumlar iptal edilecektir.
Bu nedenledir ki bütün kötülükler tatlandırıldığı zaman sarhoş olmanın tatlandırma anlamına geldiği son ıslahı ima etmeliyiz, ilk tür bilinmeden halen tatlandırılma yoktur.
14) Baal HaSulam, Şamati 37- Purim Üzerine Bir Makale
“Ve o bilmiyordu” konusu şudur; […] Hohma Işığı aydınlatmasına rağmen, Hassadim Işığı olmaksızın bunun alınması imkânsızdır, çünkü bu ayrılığa neden olur fakat oruç tutma ve ağlama yoluyla Hasadim’in ışığını çektikleri bir mucize gerçekleşti ve böylece Hohma’nın ışığını alabildiler.
Ancak son ıslahtan (Gmar Tikun) önce böyle bir şey yoktur. Ve bu idrak Gmar Tikun’un idraki olduğundan, o zaman zaten ıslah olmuş olacaktır. Zoharda yazdığı gibi: “SAM kutsal bir melek olmaya yazgılıdır”, ıslah edilmişse, Haman ve Mordehay arasında fark olmayacaktır ve Haman da ıslah edilmiş olacaktır. Ve bu “Kişi Purim’de o denli sarhoş olmalı ki lanetli Haman ile kutsal Mordehay arasında ayrım yapamasın” anlamındadır.
Megillat Ester
15) Rabaş, Makale 391, Yaradan Job’u Denemedi
Baal HaSulam, Ester parşömeninde yazılanın anlamı için şunu demiştir; bu, o zaman ifşa (Hitgalut) zamanıdır, anlamına gelir. Haman bunun hakkında, bilerek yürümemiz gerekir, demişti. Bunun anlamı şudur: “Ve kralın kurallarını uygulama.” Bunun aksine Mordehay ifşanın ancak kişinin gizliliği üstlenerek sınavdan geçmesi yoluyla geleceğini savunmuştur.
16) Baal HaSulam, Şamati 37- Purim Üzerine Bir Makale
Megillat Ester’in anlamı budur. Ve burada terimler arasında bir çelişki var gibi görünür, zira Megilla, herkese Galui (ifşa) olan demektir ve Ester’de ise Hastara (gizlenme) vardır anlamındadır. Bunu şöyle yorumlamalıyız; tüm bu ifşa, gizlenmeyi seçmeye yer vermek içindir.
17) Rabaş, Not 911, ‘Günahkâr Olanın Yemeği’
Ester’in Megilla’sının (parşömen) anlamı: Bunlar, gizleme sırasında zorlamanın olduğu ve ifşa sırasında iyi niyet zamanının olduğu iki zıttır.
Belirli Bir Ulus
18) Baal HaSulam, Şamati 144- Orada Belirli Bir Ulus Var
“Orada, yurtdışında dağınık ve ulusların arasına dağılmış belirli bir ulus var.” Haman kendi görüşüne göre dedi ki: Biz Yahudileri yok etmeyi başaracağız, çünkü onlar birbirlerinden ayrılar; bundan dolayı onlara karşı bizim gücümüz – insan ve Tanrı arasında ayrılığa neden olacağı için – kesinlikle galip gelecektir. Ve O’ndan ayrıldıkları için, Yaradan hiçbir şekilde onlara yardım etmeyecektir. Bu nedenle, Mordehay bu hatayı düzeltmeye gitti, ayetlerde açıklandığı gibi, “Yahudiler toplandı,” vb. “kendilerini bir araya getirmek ve yaşamları için direnmek için.” Bunun anlamı, birleşerek kendilerini korumuşlardır.
Adar’ın başlangıcından itibaren sevinci arttırırız
19) Rabaş, Makale 19, Sevince Dair (1986)
Bu sayede bilgelerimizin şu söylediği; “Adar’ın başlangıcından itibaren sevinci arttırırız,” sözünü anlayabilir ve bunun hakkında şu soruyu sorabiliriz; “Neden sevinç arttırılıyor?”
Sevinç bir nedenin sonucudur, bu yüzden bizde, bize sevinç getirmeyi uyandıran sebep nedir? Yukarıdakilere göre, bu, “bütünlük” olarak adlandırılan, sağ çizgide ilerlemeyi arttırmakla ilgilidir. Kişi bütünlük halinde olduğunda, buna “form eşitliği” denir. Yani bu bütünlük, adamdır ve şimdi o bütüne bağlıdır, “Kutsanmış olanlar kutsananlara bağlıdır ve lanetli olanlar kutsananlara bağlı değildir.” diye yazılmıştır. Bu nedenle, eğer kişi “sol çizgi” olarak adlandırılan bir eleştiri durumundaysa, o “lanetli” durumdadır ve bütünden ayrılmıştır. Bu sebepten ötürü ışığı değil, karanlığı hissedebilir, çünkü sadece ışık sevinç getirir.
20) Rabaş, Makale 19, Sevince Dair (1986)
Aşağı olanlar sevince bağlandığında, aynı şekilde sevinç ışığı da aşağıya doğru genişler, uzanır. Yazıldığı üzere (Esther, 9:21), “Ve Mordehai, Yahudilerin düşmanlarından kurtulduğu günlerde onların zorunlu olduğunu yazdı ve bu ay onlar için üzüntünün mutluğa ve yasın bayrama döndüğü bir ay oldu, onlar için bu günlerin ziyafet ve mutluluk günleri olması gerekiyordu,” böylece onları aydınlatan ıslahın sonundaki ışığı genişlettiler.
Sevincin genişlemesi ile ilgili olanı sorgulayıp anlamalıyız. Bunun sebebi, kişinin Yaradan’a onu daha da yakınlaştırdığı için teşekkür etmesidir, demiştik. Şöyle ki, kişi şükrettiğinde, ihsan etme için çaba içindedir, çünkü kişi Yaradan’a maneviyat ile az da olsa temas kurması için bir düşünce ve arzu verdiği için teşekkür etmekte ve övgüde bulunmaktadır.
Islahın Sonu
21) Zohar, Bereşit Alef, Madde 255
Islahın sonunda SAM iptal olduğu zaman, onlara sanki SAM hiçbir zaman yaşamamış gibi gelir. Tersine birlik her zaman hüküm sürmüştür. Yazıldığı üzere “O’ndan başkası yoktur.”
22) Rabaş, Not 386, Bu Yaradan’ın Yaptığı Gündür
“Bu Yaradan’ın yaptığı gündür; bunun içinde keyif alacağız ve mutlu olacağız.” “Bu … gündür,” sözünün anlamı “buna,” “gün,” denir, başka bir şeye değil. Yaradan’ın “yaptığı,” nedir? Bu herkes “bunun içinde keyif alacak ve mutlu olacak” demektir. “Bunun içinde,” Yaradan’ın içinde, yani Yaradan ile Dvekut içinde demektir ki buna “form eşitliği,” denir. Anlamı şudur, herkes Yaradan’a memnuniyet ihsan etmekten daha büyük bir şey olmadığını anlayacaktır. Umut ettiğimiz şey budur. Genel halk bu dereceye ulaştığı zaman, buna “ıslahın sonu,” denecektir.