Not 359
Kasım 1979
“Ve İshak o topraklarda ekti ve o yıl, yüz kapı buldu ve Rab onu kutsadı.”
Neden özellikle “yüz kapı” diye sormalıyız. Neden yüzden daha büyük olan yüz elli değil? Ayrıca ayet büyük bir mübalağa yapmak istiyorsa neden sadece yüz kapı buluyor? “Ve Rab onu kutsadı” hakkında da sormalıyız. Bu, “ve yüz buldu” dan daha önce söylenmeliydi ama buradan, kendisine yüz kapı verildikten sonra Yaradan’ın kutsamasına da yer olduğu ima edilmektedir. Ama neyi özlüyordu? Kutsanacak bir şeye sahip olmayı.
“Çok büyük oldu” ayeti ile ilgili de sormalıyız. RAŞİ bunu, “Avimelech’in gümüşü ve altını değil, İshak’ın gübresi ve katırları” denilir, şeklinde yorumladı. Bununla ilgili birçok yorum olmasına rağmen, kelimenin tam anlamıyla, bu şaşırtıcı olmaya devam etmektedir.
“On Sefirot’un Çalışılmasına Giriş”te, sevgiden tövbenin yanı sıra korkudan tövbenin de olduğu ve bu sırada ona “aradaki” dendiği bildirilmektedir. Orada, birbirlerine verdikleri haz ve memnuniyetten dolayı aralarında bir sevgi anlaşması yapan iki kişi hakkında bir alegori verir.
Bunla ilgili iki yol vardır: 1) Aralarında her zaman sevgi vardı. 2) İlk başta birbirlerine karşı şikayetleri vardı ama bir süre sonra aralarında bir sevgi oluştu ve bir antlaşma yaptılar.
Bununla, korkudan tövbe etmenin, günahlar onun için hata olduğu zaman, ancak tövbe ettiklerinde aralarında sevgi olduğu anlamına geldiğini yorumluyor. Ama bundan önce o günahlara sahipti. Bu nedenle, korkudan tövbeye “aradaki” denir, çünkü burada iki zaman vardır: Tövbe etmeden önce sevgiye sahip değillerdi. Tövbe ettikten sonra sevgiye sahip olurlar.
Ama sevgiden tövbe ile ödüllendirildiğinde, günahlar onun için sevap haline geldiğinde, tövbeden önceki zamanın da düzeltilmiş olduğu sonucu çıkar, hepsi erdemler haline geldiğinde, oraya bakın. O zaman, artık hiçbir günahı olmadığı için ona “tamamen erdemli” denir.
“Ve ekti… ve yüz kapı buldu” sözünün anlamı şudur; yüzde yüzden fazla değildir, çünkü yüzde yüzdür. Demek ki, tövbe etmeden önceki yani “gübre ve israf” denilen günahları işlediği zamanı bile ıslah etmiştir.
Baal HaSulam şöyle yorumladı; Predot [katırlar], yüzün gizlenmesi sırasında kişinin Yaradan’dan ayrıldığını ve Yaradan’a bağlanıp O’na bağlı kalması gerektiğini hissettiği Perud [ayrılık] anlamına gelir ve bu da İshak’ta ıslah oldu.
Fakat korkudan tövbe ettiğinde, tövbeden sonra Kisufim [Kesef özlem demektir] ve Ze-Hav [Zahav altın demektir] kelimelerinden “gümüş ve altın” sahibi olmasına rağmen, Yaradan ona sevgi ve korku verecektir çünkü o zaten Yaradan’a özlem duyar, o zaman Yaradan’a Avi Meleh denir [Abimeleh, “kral benim babam” anlamına gelir]. Ancak bu, sadece tövbe ile ödüllendirildikten sonra uygulanan bir niteliktir.
Tövbe etmeden önce hala “gübre ve katır” denilen günahlar vardır. “İshak’ın gübresi ve katırları Avimelech’in altın ve gümüşünden daha önemlidir” demelerinin anlamı budur. Çünkü sevgiden tövbeden olan İshak’ın gübresi ve katırları, “Avimeleh’in altın ve gümüşü” olarak adlandırılan korkudan tövbe etmekten daha önemlidir.
Sulam’da [Zohar’ın Merdiven yorumu] açıklananlara göre, Hohma’nın ışığı ile ödüllendirilmeden önce, hala günahların bağışlanmasıyla ödüllendirilmiyoruz. Gevura’nın niteliği, “yüz kapı” olarak adlandırılan Hohma’nın niteliği olan İshak’ın, yıllarının yüzde yüzü ıslah oldu. Bununla birlikte, Sulam’da açıklandığı gibi, Hohma’yı giydiren Hasadim olarak kabul edilen ve “kutsama” denilen bir orta çizgiye ihtiyacımız var.
Bu nedenle Tora, Bereşit’in Bet’i [“Başlangıçta”] ile başlar çünkü Bet, Hesed olan Beraha [kutsama] anlamına gelir. Dolayısıyla, tüm bunlardan sonra, “Rab onu kutsadı” yani o, orta çizgiye dahil olmakla ödüllendirildi.