Portion BaHar, Mayıs 1958, Sunderland, Birleşik Krallık
Bölüm, BaHar [Dağ’da (Levililer 25:1-Levililer 26:2)]: “Eğer bir dostunuz yoksullaşırsa ve size olan bağlılığı azalırsa, onun geçimini sağlayacaksınız.” der. RAŞİ’nin buna yorumu şöyledir: “Onun gerilemesine ve düşmesine izin vermeyin, sonra onu ayağa kaldırmak zor olur. Aksine, eli zayıfladığı andan itibaren onu güçlendirin. Bu neye benzer? Eşeğin üzerindeki yük gibi. Eşeğin üzerindeyken biri onu tutar ve ayakta durmasına yardım eder. Eğer yere düşerse, beş kişi onu ayağa kaldırmaz.”
Midraş Rabbah’ta şöyle yazar: “Yoksulu bilge kılan kişiye ne mutlu; sıkıntılı gününde Efendimiz onu kurtaracaktır.” Burada beş yorum vardır: 1) Aba Bar Yirmiah, Rabbi Meir adına şöyle demiştir: “İyi eğilimi kötü eğilim üzerine taçlandıran kişidir.” 2) İsi dedi ki, “Fakire bir kuruş veren kişidir.” 3) Rabbi Yohanan şöyle der: “Ölü bir Mitzva’yı [emri] gömen kişidir.” 4) Büyük bilgelerimiz şöyle der: “Kraliyetten kaçan kişidir.” 5) Rav Huna şöyle der: “Hastayı ziyaret eden kişidir.”
Şunları anlamamız gerekir:
1) Neden herkes gerçeklerden uzaklaşıyor? “Fakir” yazıyor ve onlar bu kelimeleri “iyi eğilimi kötü eğilimle taçlandırmak” ve “ölü Mitzva’yı gömmek” ve “krallıktan kaçmak” ve “hastaları ziyaret etmek” olarak yorumluyorlar.
2) “Eğer bir dostunuz fakirleşirse” ile bağlantısı nedir?
İlk olarak, ayetin kimi “fakir” olarak adlandırdığını bilmeliyiz.
Vaiz’de (9) bir ayet vardır: “Küçük bir kent varmış, içinde az sayıda insan yaşarmış… Büyük bir kral gelmiş, kenti kuşatmış… Kentte yoksul ve bilge bir adam bulmuş. Ama yoksul adamın bilgeliği küçümsenir ve sözlerine kulak asılmazmış.” RAŞİ, Midraş Agadah adına: “Küçük bir şehir, bedendir. ‘Az sayıda adam’ insanın organlarıdır. ‘Büyük bir kral’, tüm organları onu hisseden kötü eğilimdir.”
Buradan, yetersiz, fakir ve yoksul olanın “iyi eğilim” olarak adlandırıldığı sonucu çıkar. Sözlerine kulak verilmediği için, “Ne mutlu fakiri bilge yapana; sıkıntılı gününde Efendimiz onu kurtaracaktır” ayeti bu konuda söylenmiştir.
Midraş’ta da şöyle denir: “Ev sahibinin yoksul için yaptığından daha fazlasını yoksul, ev sahibi için yapar, çünkü Rut Naomi’ye, ‘Bugün birlikte çalıştığım adamın adı Boaz’dır’ dedi. ‘O yaptı’ diye yazılmamış, ‘Ben yaptım’ diye yazılmış. Kadın, ‘Bana verdiği bir kuruş karşılığında bugün onunla birçok iyi işler yaptım’ dedi.”
Şimdi yukarıdaki Midraş’ı [risaleyi] anlayabiliriz: Fakir bir adam “iyi eğilim” olarak adlandırıldığından, bu nedenle Aba Bar Yirmiah, Rabbi Meir adına, “İyi eğilimi, kötü eğilimin üzerine taçlandıran kişidir” der ve İsi, iyi eğilimi kötü eğilimin üzerine nasıl ve neyle taçlandırabileceğimizi yorumlamaya gelir.
Bilgelerimizin “Sadaka ölümden kurtarır” dediği gibi, sadakanın gücüyle “Fakire bir kuruş vermektir” dedi.
Rabbi Yohanan geldi ve bu sayede “ölü bir Mitzva’yı” [ölen ama kimsenin uygun bir şekilde gömüldüğünü görmediği biri], yani kötü eğilimi gömmekle ödüllendirileceği yorumunu yaptı, çünkü “Kötüler yaşamlarında ‘ölü’ olarak adlandırılır” ve bize kötü eğilimi gömmemiz emredilir.
Büyük bilgelerimiz bunu daha ileri seviyede şöyle yorumlarlar: Bununla kendini krallıktan, yani “kötü eğilim” denen büyük kraldan kurtarır.
Rav Huna daha da ileri bir yorumda bulunur: Bu sayede hastaları ziyarete gelebilir, çünkü “çünkü ben aşk hastasıyım” (Şarkıların şarkısı 2) diye yazıldığı gibi ruh, hasta olarak kabul edilir. Başka bir deyişle, iyi eğilim Yaradan’a hastalık derecesinde sevgi duyar, ancak kötü eğilim kişinin bunu hissetmesine izin vermez. Yine de herkes fakirlere bir kuruş vererek ödüllendirilir, çünkü sadakanın erdemi çok büyüktür.