“Sezar, Rabbi Yehoşua Ben Hananya’ya, ‘Şabat [Sebt] yemeği neden bu kadar güzel kokuyor?’ diye sorunca, Rabbi ona, ‘Bizim ‘Şabat’ adında bir yemeğimiz var’ dedi. Ona, ‘Biraz da biz yiyelim’ dedi. O da, ‘Kim Şabat’a riayet ederse, bu onun için iyidir’ diye karşılık verdi. Ama Şabat’a riayet etmeyen kişi için iyi değildir’ dedi” (Şabat 119a). MAHARŞA, Sezar’ın “Şabat” adında bir sebze türü olduğunu düşündüğü yorumunu yapar.
Sezar’ın bunun güzel kokulu olduğunu nasıl bildiğini sormalıyız? Tadına bakmış olmalı. O halde, “Bize biraz ver” ne anlama gelmektedir? Bazıları bu ifadeyi “Bize ver” şeklinde yorumlar, bu da yemeği kendisinin pişireceği anlamına gelir, çünkü sadece İsrail pişirdiğinde yabancı da tadına bakabilir ve kokusunu hissedebilir.
Ancak yabancı kendisi pişirdiğinde, Şabat’a riayet etmediği için, kokunun tadını hissedemez. Rabbi Yehoşua Ben Hananya’nın ona verdiği yanıtın anlamı budur: “Kim Şabat’a riayet ederse, bu onun için iyidir” vs.
Bunun etikteki anlamı, bir kişinin içinde bir Yahudi ve bir yabancı, yani “yaşlı ve aptal bir kral” olarak adlandırılan Sezar ve iyi bir eğilim olduğunun bilinmesidir. Şabat ile hafta içi arasındaki fark, bir çalışma zamanı ve bir de ödül alma zamanı olmasıdır. Şabat yukarıdan uyanış olarak kabul edilir, bu da Şabat’ta çalışma zamanı olmadığı anlamına gelir, çünkü Şabat bir sonraki dünyanın bir benzeri, yani ödül alma zamanıdır.
Bu nedenle, bütünlük zamanı olduğu için Şabat’ta çalışmak yasaktır ve Şabat’ta herhangi bir eksikliğe neden olmak yasaktır ve kişi çalıştığı zaman bu bir şeyin eksik olduğunu gösterir.
Çalışma zamanı olan hafta içi ise, insanın doğasına karşı çalışması gerektiğinden, insanın doğası kendisi için haz almak olduğundan, insan kendisine haz vermedikçe tek bir hareket bile yapamayacağından, eğilime karşı savaşta emek anlamına gelir. Bu nedenle, Yaradan rızası için çalışmak istediğinde, bu büyük bir çabadır.
Kendini Yaradan’ın rızası için çalışmaya alıştırdığı ölçüde, Şabat geldiğinde Şabat’ta bir tat alır. O zaman, beden de Şabat’tan haz alır, yani Sezar denilen yabancı, eski kral da haz alır. Bilgelerimizin “Şabat arifesinde çalışan Şabat’ta yemek yer” (Avoda Zarah 3a) sözünün anlamı budur, çünkü Şabat hazzın alındığı zamandır.
Kişi “Yaradan’ın rızası için” Kelim’ ine [kaplarına] sahip olduğu ölçüde, Şabat bu Kelim’de kıyafetlenir ve aynı zamanda bedene de yayılır, yani bilgelerimizin kötü eğilime atıfta bulunarak söylediği üzere, “Efendi insanın yollarını desteklediğinde, düşmanları da onunla barış yapar” (Kudüs Talmudu, Trumot, Bölüm 8). Bu nedenle beden de Şabat’ta iyi bir tat hissettiği için Şabat’ı gözlemlemekten hoşlanır.
Sezar’ın güzel kokulu Şabat yemeği hakkındaki sorusunun anlamı budur, yani Şabat’ta yaptığı her şeyde güzel kokulu bir tat hisseder. Bu nedenle, “Biraz da biz alalım” demiştir, yani yemeği kendisi pişirmek ve kokusuna kendisi sahip olmak istemektedir. Demek ki, Tora ve Mitzvot’u [emirleri] Yaradan’ın rızası için değil, çalışırken Şabat’ın tadını almak için yerine getirmek istiyor.
Peki ama kendini memnun etmek amacıyla çalıştığında neden güzel kokmuyor? Bu soruya, “Bizim ‘Şabat’ adında bir yemeğimiz var” diye yanıt verdi. Yani Şabat, öteki dünyanın bir benzeri olan cennetin ve dünyanın sona ermesi şeklinde parlayan ışıktır. Bu yüzden o zaman Şabat’ta hazzı tadarız. O zaman beden, “Hadi yiyelim” der, yani “Kendim için yemek pişireceğim; kendimi memnun etmek amacıyla Mitzvot’u yerine getirirken bu lezzeti hissetmek istiyorum ve böylece her zaman iyi işler yapacak ve Mitzvot’u yerine getireceğim.”
Mitzvot’u yerine getirmenin bütün zorluğu, yaptığım çalışmadan zevk almak istemem ama hiçbir tat hissetmememdir. Bu nedenle, çalışmamdan zevk almama izin verin ve bu sayede her zaman Tora ve Mitzvot ile meşgul olmanıza izin vereceğim. O zaman ona, Şabat’ı gözlemleyenler için Mitzvot’u yerine getirmenin tadı hissetmelerine yardımcı olduğu cevabını verdi. Başka bir deyişle, kişi Şabat’ın tadını ne zaman hissedebilir? Sadece Şabat’ı gözlemlediğinde, çünkü sadece Şabat’ta herhangi bir eksiklik uyandırmamaya dikkat eder ve sadece Yaradan’ı övmek ister, ama amacı haz değildir.
Kişi hafta içi Yaradan’ın rızası için çalışır ve bu sayede Şabat geldiğinde, bolluğu almaya hazır Kelim’e sahip olur, yani Kral’a hoşnutluk bahşetmek istediği arzuları vardır ve Şabat’ın bolluğu bu arzulara dökülür.
Tersine, Şabat’ı gözlemlemiyorsa, yani niyeti Kral’ı övmek değil de sadece haz almaksa, “haz alma arzusu” olarak adlandırılan bedenin arzularıyla Şabat’ı kirletmemek için gözlemlemediği sonucu çıkar, dolayısıyla Şabat’ın yayılabileceği bir Kelim’i yoktur.
Dolayısıyla, kişinin niyeti sadece Yaradan’ın rızası için olduğunda, Tora ve Mitzvot’ta hoş kokulu bir tat hisseder, “Efendimiz insanın yollarını desteklediğinde, düşmanları da onunla barışır” diye yazıldığı gibi. Ancak kişinin niyeti sadece kendini memnun etmekse, Şabat’ın tadını alamaz. Bu nedenle Tora ve Mitzvot’tan hiçbir tat alamaz, çünkü sadece altı iş günü boyunca sarf ettiği emek onu Şabat’ın ışığını almaya nitelikli hale getirir.